İSİM

       chmod - dosya kipi bitlerini değiştirir

KULLANIM

       chmod [ SEÇENEK ]... KİP [,KİP ]... DOSYA...
       chmod [ SEÇENEK ]... SEKİZLİK-KİP DOSYA...
       chmod [ SEÇENEK ]... --reference=ÖRNEK-DOSYA DOSYA...

AÇIKLAMA

       Bu  kılavuzda,  chmod  komutunun GNU sürümü anlatılmaktadır. chmod, belirtilen her dosyanın kip bitlerini
       belirtilen KİP’e göre  değiştirir.  Kip  belirtimi  yapılacak  değişiklilerin  sembolik  gösterimlerinden
       oluşabileceği  gibi  yeni  kip  bitlerinin  belirtildiği  bit  kalıbını  içeren  sekizlik  sayılardan  da
       oluşabilir.

       Sembolik kip sözdizimi:

           [ugoa...][[+-=][rwxXstugo...]...][,...]

       rwxXst harflerinden birkaçı belirtilebilirken, ugo harflerinden yalnız biri belirtilebilir. Virgüller ile
       ayrılarak, çeşitli sembolik kipler belirtilebilir.

       ugoa harfleri, değiştirilecek dosyaya hangi kullanıcıların erişeceğini belirler:

           u sahibi olan kullanıcı
           g dosyanın grubunda bulunan kullanıcılar
           o dosya grubunun dışındaki diğer kullanıcılar
           a bütün kullanıcılar

       Şayet bunlardan birisi belirtilmemişse, a seçeneği belirtilmiş gibi işlem  yapılır,  fakat  umask  içinde
       ayarlanmış bitler etkilenmez.

           + işleci, seçilen kiplerin her dosyadaki mevcut kip bitlerine eklenmesini sağlar
           - işleci bunları mevcut kiplerden kaldırmaya yarar
           = işleci dosyada bulunan izinler üzerine atama yapmaya yarar

       =  işleci  kullanıldıktan  sonra  eski  dosya  izinleri  geçersiz olur ve yeni atanan izinler kullanılır;
       dizinlerin kullanıcı ve grup kimliği atama bitleri bu özellikten etkilenmezler.

       rwxXst harfleri, etkiledikleri kullanıcılar için, yeni bit kiplerini seçerler:

           r  oku
           w yaz
           x çalıştır (dizinler için erişim)
           X dizin için veya çalıştırma izni olan kullanıcılar için çalıştır
           s çalıştırma için kullanıcı veya grup kimliklerini ayarla
           t sınırlı silme bayrağı veya yapışkan bit

       Bu harflerin bir veya birkaçı yerine ugo harflerinden yalnızca birini belirtebilirsiniz:

           u izinler dosyanın sahibi olan kullanıcılara aittir
           g izinler dosyanın sahibi olan gruptaki kullanıcılara aittir
           o izinler önceki iki sınıfta belirtilenlerin dışındaki kullanıcılara aittir.

       Bir sayısal kip, en az bir en çok dört sekizlik (0 ile 7 arasında) rakamdan oluşur ve her rakam 4, 2 ve 1
       değerli bitler birbirine eklenerek elde edilir. Atlanmış her bir basamak sıfır kabul  edilir.  İlk  rakam
       kullanıcı  kimliğine ata (4), grup kimliğine ata (2) ve yapışkan bit (1) özniteliklerinden oluşur. İkinci
       rakam dosyanın sahibi olan kullanıcı için  izinleri  seçer:  okuma  (4),  yazma  (2)  ve  çalıştırma  (1)
       izinleri. Üçüncüsü aynı değerleri gruptaki kullanıcılara, sonuncusu da diğer tüm kullanıcılara uygular.

       chmod  asla,  sembolik  bağların  izinlerini  değiştirmez,  onların  izinlerini chmod sistem çağrıları da
       değiştiremez. Sembolik bağların izinleri asla kullanılmadığı için, bu temelde bir sorun yaratmaz. Bununla
       beraber, komut satırında listelenen her bir sembolik bağ için, chmod sembolik bağın hedefi olan  dosyanın
       izinlerini  değiştirir.  Bunun  tersi olarak, chmod, ardışık dizin geçişleri sırasında saptadığı sembolik
       bağları görmezden gelir.

KULLANICI VE GRUP KİMLİĞİ BİTLERİ

       Dosyanın grup kimliği kullanıcının etkin grup kimliğiyle veya kullanıcının ek grup kimliklerinden biriyle
       eşleşmezse, kullanıcı uygun ayrıcalıklara sahip olmadığı sürece chmod normal bir  dosyanın  grup  kimliği
       atama  bitini  (setgid)  temizler. Ek kısıtlamalar, KİP veya ÖRNEK-DOSYA kullanıcı kimliği atama (setuid)
       bitinin ve grup kimliği atama (setgid) bitinin yok sayılmasına neden olabilir. Bu davranış, temel  alınan
       chmod  sistem  çağrısının  ilkesine  ve  işlevselliğine  bağlıdır.  Şüphe  duyduğunuzda, temeldeki sistem
       davranışını kontrol edin.

       chmod, siz aksini açıkça belirtmedikçe, dizinler için kullanıcı kimliği ve grup kimliği  atama  bitlerini
       korur.  u+s  ve g-s gibi sembolik kiplerle bitleri atayabilir veya temizleyebilirsiniz. Sayısal kipi olan
       dizinlerde bu bitleri temizlemek için 00755 gibi başa bir sıfır, -6000 gibi başa bir eksi imi  veya  =755
       gibi başa bir eşit imi koymak gerekir.

SINIRLI SİLME BAYRAĞI VEYA YAPIŞKAN BİT

       Sınırlı  silme  bayrağı  ve  yapışkan  bit tek bir bit olup, bit dosyanın türüne bağlı olarak yorumlanır.
       Dizinler için bu bit sıradan kullanıcıların kendilerine  ait  olmayan  dizinleri  ve  dosyaları  dizinden
       silmelerini  veya  isimlerini değiştirmelerini engeller; bu durumda bit, dizin için sınırlı silme bayrağı
       adını alır ve genelde /tmp gibi herkesin  yazabildiği  dizinlerde  kullanılır.  Bazı  eski  sistemlerdeki
       normal  dosyalarda  bu  bit  uygulamaların  metin  bağlamlarının  takas  alanında saklanmasına ve böylece
       çalıştırılırken daha hızlı yüklenmesini sağlardı; bu  durumda  bit  yapışkan  bit  adını  alırdı.  (Linux
       çekirdeği bu yapışkan bitleri yoksayar.)

SEÇENEKLER

       Her  DOSYA’nın  kipine  belirtilen  KİP atanır. --reference seçeneği ile DOSYA’nın kipine ÖRNEK-DOSYA’nın
       kipi atanır.

       -c, --changes
           Sadece değişiklik yapıldığında bildirilmesi dışında --verbose gibidir.

       -f, --silent, --quiet
           Çoğu hata iletisi çıktılanmaz.

       -v, --verbose
           İşlem yapılan her dosya için bir tanı bilgisi çıktılanır.

       --no-preserve-root
           Kök dizin (’/’) özellikle işleme alınmaz (öntanımlı).

       --preserve-root
           Kök dizin (’/’) üzerinde ardışık işlem başarısız olur.

       --reference=ÖRNEK-DOSYA
           Bir KİP belirtmek yerine ÖRNEK-DOSYA’nın kipi kullanılır.

       -R, --recursive
           Dosyalar ve dizinler üzerinde ardışık işlem yapılır.

       --help
           Yardım metnini gösterir ve çıkar.

       --version
           Sürüm bilgilerini basar ve çıkar.

       Her bir KİP ugoa harflerinin sıfır ya da birinden, +-= imlerinin birinden ve  rwxXst  harflerinden  sıfır
       veya bir kaçından, ugo harflerinin birinden oluşur.
       (veya kısaca ’[ugoa]*([-+=]([rwxXst]*|[ugo]))+’)

YAZAN

       David MacKenzie ve Jim Meyering tarafından yazılmıştır.

GERİBİLDİRİM

       GNU coreutils sayfası: <http://www.gnu.org/software/coreutils/>

TELİF HAKKI

       Telif  hakkı  ©  2021  Free  Software  Foundation,  Inc.  Lisans  GPLv3+:  GNU  GPL  sürüm  3  veya  üstü
       <http://gnu.org/licenses/gpl.html>  Bu  bir  özgür  yazılımdır:  yazılımı   değiştirmek   ve   dağıtmakta
       özgürsünüz. Yasaların izin verdiği ölçüde HİÇBİR GARANTİ YOKTUR.

İLGİLİ BELGELER

       chmod(2)
       GNU coreutils sayfasında: <http://www.gnu.org/software/coreutils/chmod>
       Veya sisteminizde: info ’(coreutils) chmod invocation’

ÇEVİREN

       © 2006 Yalçın Kolukısa
       © 2022 Nilgün Belma Bugüner
       Bu çeviri özgür yazılımdır: Yasaların izin verdiği ölçüde HİÇBİR GARANTİ YOKTUR.
       Lütfen,  çeviri  ile ilgili bildirimde bulunmak veya çeviri yapmak için https://github.com/TLBP/manpages-
       tr/issues adresinde "New Issue" düğmesine tıklayıp yeni bir konu açınız ve isteğinizi belirtiniz.

GNU coreutils 9.0                                  Eylül 2021                                           CHMOD(1)