Provided by: manpages-pl_4.27.0-1_all 
NAZWA
utmp, wtmp - zapisy o logowaniu
SKŁADNIA
#include <utmp.h>
OPIS
Plik utmp umożliwia znalezienie informacji o tym, kto w danej chwili korzysta z systemu. Z systemu może
korzystać więcej użytkowników, ponieważ nie wszystkie programy zapisują informacje do pliku utmp.
Ostrzeżenie: utmp nie może mieć ustawionego prawa do zapisywania dla wszystkich użytkowników, ponieważ
wiele programów systemowych (głupio) polega na jego integralności. Istnieje ryzyko sfałszowania logów
systemowych i modyfikacji plików systemowych, jeśli utmp będzie modyfikowalny przez użytkowników innych
niż właściciel tego pliku i użytkownicy należący do grupy, do której należy właściciel pliku.
Plik jest sekwencją wpisów, z których każdy ma postać następującej struktury utmpzdeklarowanej w pliku
nagłówkowym <utmp.h> (należy zwrócić uwagę, że jest to jedna z wielu definicji; szczegóły zależą od
wersji libc):
/* Wartości pola ut_type, poniżej */
#define EMPTY 0 /* Rekord nie zawiera poprawnej informacji
(poprzednio znany jako UT_UNKNOWN pod Linuksem) */
#define RUN_LVL 1 /* Zmiana systemowych poziomów uruchomieniowych
patrz init(1)) */
#define BOOT_TIME 2 /* Czas uruchomienia systemu (w ut_tv) */
#define NEW_TIME 3 /* Czas po zmianie zegara systemowego
(w ut_tv) */
#define OLD_TIME 4 /* Czas przed zmianą zegara systemowego
(w ut_tv) */
#define INIT_PROCESS 5 /* Proces uruchomiony przez init(1) */
#define LOGIN_PROCESS 6 /* Lider sesji procesów logowania użytkownika */
#define USER_PROCESS 7 /* Zwykły proces */
#define DEAD_PROCESS 8 /* Proces zakończony */
#define ACCOUNTING 9 /* Niezaimplementowane */
#define UT_LINESIZE 32
#define UT_NAMESIZE 32
#define UT_HOSTSIZE 256
struct exit_status { /* Typ ut_exit, poniżej */
short e_termination; /* Stan zakończenia procesu */
short e_exit; /* Status zakończenia procesu */
};
struct utmp {
short ut_type; /* Typ rekordu */
pid_t ut_pid; /* ID procesu logowania */
char ut_line[UT_LINESIZE]; /* Nazwa urządzenie terminala - "/dev/" */
char ut_id[4]; /* Przyrostek nazwy terminala,
lub ID linii inittab(5) */
char ut_user[UT_NAMESIZE]; /* Nazwa użytkownika */
char ut_host[UT_HOSTSIZE]; /* Nazwa komputera dla zdalnego logowania lub
wersja jądra dla komunikatów o zmianach
systemowych poziomów uruchomieniowych */
struct exit_status ut_exit; /* Kod zakończenia procesu oznaczonego
jako DEAD_PROCESS; nieużywane
przez init(1) pod Linuksem */
/* Pola ut_session i ut_tv muszą mieć ten sam rozmiar w środowiskach
32- i 64-bitowych. Pozwala to na współdzielenie plików i pamięci dzielone
pomiędzy aplikacjami 32- i 64-bitowymi */
#if __WORDSIZE == 64 && defined __WORDSIZE_COMPAT32
int32_t ut_session; /* ID sesji (getsid(2)),
używane przez GUI */
struct {
int32_t tv_sec; /* Sekundy */
int32_t tv_usec; /* Mikrosekundy */
} ut_tv; /* Czas utworzenia wpisu */
#else
long ut_session; /* ID sesji */
struct timeval ut_tv; /* Czas utworzenia wpisu */
#endif
#endif
int32_t ut_addr_v6[4]; /* Adres internetowy zdalnej stacji;
adres IPv4 używa jedynie
ut_addr_v6[0] */
char __unused[20]; /* Zarezerwowane na przyszłość */
};
/* Dla zgodności w wcześniejszymi wersjami */
#define ut_name ut_user
#ifndef _NO_UT_TIME
#define ut_time ut_tv.tv_sec
#endif
#define ut_xtime ut_tv.tv_sec
#define ut_addr ut_addr_v6[0]
Struktura ta podaje nazwę pliku specjalnego skojarzonego z terminalem użytkownika, nazwę użytkownika i
czas zalogowania w postaci time(2). Pola tekstowe są zakończone przez bajt NULL ('\0'), jeżeli są krótsze
niż rozmiar pola.
Pierwsze wpisy, jakie kiedykolwiek utworzono, pochodzą od init(1) przetwarzającego inittab(5). Zanim
jakikolwiek wpis zostanie utworzony, init(1) czyści utmp przez wpisanie DEAD_PROCESS do ut_type,
wypełniając ut_user, ut_host i ut_time bajtami NULL we wszystkich rekordach, w których ut_type nie jest
ustawione na DEAD_PROCESS lub RUN_LVL i dla których nie istnieje proces o PID równym ut_pid. Jeśli nie
znajdzie się żaden pusty rekord z wymaganym ut_id, init(1) tworzy nowy. Wpisuje do niego ut_id z inittab,
ut_pid i ut_time nadaje bieżące wartości, a ut_type nadaje wartość INIT_PROCESS.
mingetty(8) (lub agetty(8)) lokalizuje wpis po numerze PID, zmienia ut_type na LOGIN_PROCESS, zmienia
ut_time, ustawia ut_line i czeka na zestawienie połączenia. Po autentykacji użytkownika, login(1) zmienia
ut_type na USER_PROCESS, zmienia ut_time i nadaje wartości ut_host i ut_addr. Zależnie od wersji
mingetty(8) (lub agetty(8)) i login(8), rekordy mogą być wyszukiwane na podstawie ut_line zamiast
preferowanego ut_pid.
Gdy init(1) stwierdzi, że proces zakończył pracę, to znajduje jego wpis utmp według ut_pid, ustawia
ut_type na DEAD_PROCESS i wypełnia ut_user, ut_host oraz ut_time bajtami NULL.
xterm(1) i inne emulatory terminali tworzą bezpośrednio rekord USER_PROCESS i generują ut_id, używając
końcowej części nazwy terminala (czyli znaków występujących po /dev/[pt]ty). Jeśli znajdą dla tego ID
terminala wpis DEAD_PROCESS, utylizują go, w innym wypadku tworzą nowy wpis. Jeśli mogą, zaznaczają go
jako DEAD_PROCESS podczas kończenia pracy i jest zalecane, by zerowały również ut_line, ut_time, ut_user
oraz ut_host.
telnetd(8) ustawia wpis LOGIN_PROCESS i zostawia resztę programowi login(1). Po zakończeniu sesji
telnetu, telnetd(8) czyści utmp w opisany sposób.
Plik wtmp śledzi wszystkie zalogowania i wylogowania. Jego format jest taki jak utmp, poza tym, że pusta
nazwa użytkownika wskazuje na jego wylogowanie z odpowiedniego terminala. Co więcej, nazwa terminala ~ w
połączeniu z nazwą użytkownika shutdown czy reboot wskazuje na zamknięcie lub restart systemu, a para
nazw terminali |/} zapisuje stary i nowy czas systemowy w przypadku jego zmiany za pomocą date(1). wtmp
jest obsługiwane przez login(1), init(1) oraz niektóre wersje getty(1) (np. mingetty(8) lub agetty(8)).
Żaden z tych programów nie tworzy tego pliku, więc jeśli zostanie usunięty, zapisy do niego zostaną
wyłączone.
PLIKI
/var/run/utmp
/var/log/wtmp
WERSJE
POSIX.1 nie definiuje struktury utmp, ale ma utmpx (jako część rozszerzenia XSI) z definicjami pól
ut_type, ut_pid, ut_line, ut_id, ut_user, and ut_tv. POSIX.1 nie określa długości pól ut_line i ut_user.
Pod Linuksem struktura utmpx jest zdefiniowana tak samo jak struktura utmp.
STANDARDY
Linux.
HISTORIA
Wpisy utmp Linuksa nie są zgodne ani z v7/BSD ani z Systemem V, ale są mieszaniną tych dwóch.
v7/BSD zawiera mniej pól; najważniejszym problemem jest brak ut_type, który powoduje że natywne programy
v7/BSD wyświetlają (na przykład) wpisy DEAD_PROCESS lub LOGIN_PROCESS. Co więcej, nie ma pliku
konfiguracyjnego, który przydziela rekordy sesjom. BSD tak robi z powodu braku pola ut_id.
W Linuksie (tak jak w Systemie V), pole ut_id rekordu nigdy nie ulega zmianie, kiedy raz zostanie mu
nadana wartość, co rezerwuje ten rekord bez potrzeby pliku konfiguracyjnego. Czyszczenie ut_id może
prowadzić do sytuacji wyścigu, których skutkiem będą uszkodzone wpisy w utmp i potencjalne dziury w
bezpieczeństwie. Czyszczenie wymienionych wyżej pól przez wypełnianie ich bajtami NULL nie jest wymagane
przy semantyce Systemu V, lecz pozwala na uruchamianie wielu programów, które zakładają semantykę BSD, a
nie modyfikują utmp. Linux używa konwencji BSD dla zawartości pola line, jak opisano wyżej.
System V nie ma pól ut_host ani ut_addr_v6.
UWAGI
W przeciwieństwie do wielu innych systemów, gdzie utmp można wyłączyć przez usunięcie tego pliku, w
Linuksie utmp zawsze musi istnieć. W celu wyłączenia who(1) należy jedynie uniemożliwić odczyt utmp dla
całego świata.
Format pliku jest zależny od maszyny, więc jest zalecane, by plik był przetwarzany tylko na maszynie, na
której został utworzony.
Proszę zauważyć, że na platformach, które mogą uruchamiać zarówno 32-bitowe, jaki 64-bitowe aplikacje
(x86-64, ppc64, s390x itd.), rozmiar pola ut_tv musi być taki sam w trybie 32-bitowym, co w 64-bitowym.
Podobnie jest z polami ut_session i ut_time, jeśli są obecne. Pozwala to na dzielenie plików danych i
pamięci współdzielonej pomiędzy aplikacjami 32- i 64-bitowymi. Osiągnięto to zmieniając typ ut_session na
int32_t, a typ ut_tv na strukturę zawierającą dwa pola o typie int32_t: tv_sec and tv_usec. Ponieważ
ut_tv może nie być takie samo jak struct timeval, to zamiast wywoływania:
gettimeofday((struct timeval *) &ut.ut_tv, NULL);
zaleca się używanie poniższej metody do ustawiania wartości w tym polu:
struct utmp ut;
struct timeval tv;
gettimeofday(&tv, NULL);
ut.ut_tv.tv_sec = tv.tv_sec;
ut.ut_tv.tv_usec = tv.tv_usec;
ZOBACZ TAKŻE
ac(1), date(1), init(1), last(1), login(1), logname(1), lslogins(1), users(1), utmpdump(1), who(1),
getutent(3), getutmp(3), login(3), logout(3), logwtmp(3), updwtmp(3)
TŁUMACZENIE
Tłumaczenie niniejszej strony podręcznika: Przemek Borys <pborys@dione.ids.pl>, Robert Luberda
<robert@debian.org> i Michał Kułach <michal.kulach@gmail.com>
Niniejsze tłumaczenie jest wolną dokumentacją. Bliższe informacje o warunkach licencji można uzyskać
zapoznając się z GNU General Public License w wersji 3 lub nowszej. Nie przyjmuje się ŻADNEJ
ODPOWIEDZIALNOŚCI.
Błędy w tłumaczeniu strony podręcznika prosimy zgłaszać na adres listy dyskusyjnej manpages-pl-
list@lists.sourceforge.net.
Linux man-pages 6.9.1 15 czerwca 2024 r. utmp(5)