Provided by: po4a_0.69-1_all 
NAAM
po4a - raamwerk voor de vertaling van documentatie en ander materiaal
Inleiding
po4a (PO voor alles) vergemakkelijkt het onderhoud van de vertaling van documentatie via het gebruik van
het klassieke gettext-gereedschap. De belangrijkste eigenschap van po4a is dat het de vertaling van de
inhoud loskoppelt van de structuur van het document.
Dit document dient als een inleiding tot het po4a-project met een focus op potentiële gebruikers die zich
afvragen of ze dit hulpmiddel zouden gebruiken, en op nieuwsgierigen die willen begrijpen waarom de
dingen zijn zoals ze zijn.
Waarom po4a?
De filosofie van Vrije Software is om de technologie echt voor iedereen beschikbaar te maken. Maar het
licentie-aspect is niet het enige om in overweging te nemen: voor niet-Engelstaligen is niet-vertaalde
software nutteloos. Daarom hebben we nog steeds wat werk te doen om software voor iedereen beschikbaar te
maken.
Door de meeste projecten wordt deze situatie goed begrepen en iedereen is nu overtuigd van de noodzaak om
alles te vertalen. Niettemin betekent het eigenlijke vertaalwerk een geweldige inspanning voor veel
individuen, gehandicapt door kleine technische moeilijkheden.
Gelukkig wordt opensourcesoftware eigenlijk heel goed vertaald met behulp van de gettext
gereedschapssuite. Dit gereedschap wordt gebruikt om de te vertalen tekstfragmenten uit een programma te
extraheren en deze te vertalen tekstfragmenten aan te bieden in een gestandaardiseerde indeling (PO-
bestanden genoemd, ofwel vertaalcatalogus). Een heel ecosysteem hulpmiddelen is ontstaan om vertalers te
helpen bij het daadwerkelijk vertalen van deze PO-bestanden. Het resultaat wordt vervolgens door gettext
gebruikt om tijdens de programmauitvoering de vertaalde berichten aan de eindgebruiker te tonen.
Met betrekking tot documentatie is de situatie nog steeds enigszins ontgoochelend. Op het eerste gezicht
lijkt het vertalen van documentatie makkelijker dan een programma vertalen, aangezien het erop lijkt dat
je gewoon het bronbestand met de documentatie moet kopiëren en moet beginnen met het vertalen van de
inhoud. Wanneer aan de originele documentatie echter aanpassingen gemaakt worden, wordt het bijhouden van
de wijzigingen al snel een nachtmerrie voor de vertalers. Indien deze taak manueel moet gebeuren is ze
onaangenaam en foutgevoelig.
Verouderde vertalingen zijn vaak erger dan helemaal geen vertaling. Eindgebruikers kunnen misleid worden
door documentatie die een verouderd gedrag van het programma beschrijft. Bovendien kunnen zij niet
rechtstreeks in interactie treden met de onderhouders, omdat zij geen Engels spreken. Daarenboven kan de
onderhouder het probleem niet oplossen, aangezien deze niet elke taal kan kennen waarin de documentatie
vertaald werd. Deze moeilijkheden, vaak veroorzaakt door slecht gereedschap, kan de motivatie van
vertaalvrijwilligers ondermijnen en zo leiden tot een verdere verergering van het probleem.
Het doel van het po4a-project is om het werk van documentatievertalers te vergemakkelijken. In het
bijzonder maakt het documentatievertalingen onderhoudbaar.
Het idee bestaat erin de gettext-aanpak te hergebruiken en aan te passen aan deze sector. Zoals dat met
gettext het geval is, worden teksten geëxtraheerd uit hun originele locatie en aan vertalers voorgelegd
als PO-vertaalcatalogi. De vertalers kunnen gebruik maken van het klassieke gettext-gereedschap om het te
presteren werk op te volgen, om samen te werken en zich als team te organiseren. Daarna injecteert po4a
de vertalingen rechtstreeks in de structuur van de documentatie om vertaalde bronbestanden te produceren
die verwerkt en verspreid kunnen worden, net als de Engelse bestanden. Elke onvertaalde paragraaf blijft
in het uiteindelijke document in het Engels staan, zodat er voor gezorgd wordt dat de eindgebruiker nooit
een verouderde vertaling te zien krijgt in de documentatie.
Dit automatiseert het grootste deel van het zware werk van het onderhoud van vertalingen. Te weten komen
welke paragrafen bijgewerkt moeten worden, wordt erg makkelijk, en het proces van het herordenen van
elementen zonder dat er verder iets wijzigt, verloopt volledig automatisch. Ook kan specifieke
verificatie toegepast worden om de kans op opmaakfouten, welke tot een defect document zouden leiden, te
verkleinen.
Raadpleeg ook de FAQ verder in dit document, voor een meer volledige lijst van de voor- en nadelen van
deze aanpak.
Ondersteunde indelingen
Momenteel werd deze aanpak met succes toegepast voor verschillende soorten tekstopmaakindelingen:
man (voldragen ontleder)
De goede oude man-paginaindeling, welke door zoveel programma's gebruikt wordt. Ondersteuning door
po4a is hier erg welkom, aangezien deze indeling enigszins moeilijk te gebruiken is en niet echt
vriendelijk voor nieuwkomers.
De module Locale::Po4a::Man(3pm) ondersteunt ook de mdoc-indeling, welke door de BSD man-pagina's
gebruikt wordt (deze zijn ook redelijk gebruikelijk onder Linux).
AsciiDoc (voldragen ontleder)
Dit is een lichtgewicht opmaakindeling, bedoeld om het schrijven van documentatie te
vergemakkelijken. Zij wordt bijvoorbeeld gebruikt voor het documenteren van het git-systeem. Deze
man-pagina's worden vertaald met po4a.
Zie Locale::Po4a::AsciiDoc voor details.
pod (voldragen ontleder)
Dit is de indeling voor de Perl Online Documentatie. De computertaal en de uitbreidingen ervan worden
gedocumenteerd met behulp van deze indeling, net als de meeste bestaande Perl-scripts. Het maakt het
makkelijk om de documentatie dicht bij de echte code te houden, door beide in te bedden in hetzelfde
bestand. Het maakt het leven van programmeurs makkelijker, maar jammer genoeg niet dat van vertalers,
tenzij u po4a gebruikt.
Zie Locale::Po4a::Pod voor details.
sgml (voldragen ontleder)
Zelfs als deze indeling tegenwoordig wordt vervangen door XML, wordt ze nog steeds gebruikt voor
documenten van meer dan enkele schermen lang. Ze kan zelfs gebruikt worden voor volledige boeken. Het
kan een hele uitdaging zijn om dergelijk lange documenten bij te werken. diff blijkt vaak niet
bruikbaar te zijn wanneer na het bijwerken het inspringen van de oorspronkelijke tekst opnieuw werd
uitgevoerd. Gelukkig kan po4a u na dit proces behulpzaam zijn.
Momenteel worden enkel DebianDoc en DocBook DTD ondersteund, maar iets anders ondersteunen is erg
gemakkelijk. Het is zelfs mogelijk om zonder de code te wijzigen po4a te gebruiken bij een onbekende
SGML DTD door de nodige informatie op te geven aan de commandoregel. Zie Locale::Po4a::Sgml(3pm) voor
details.
TeX / LaTeX (voldragen ontleder)
De LaTeX-indeling is een heel belangrijke indeling voor documentatie in de vrije-softwarewereld
evenals voor publicaties.
De module Locale::Po4a::LaTeX(3pm) werd getest met de Python-documentatie , een boek en enkele
presentaties.
text (voldragen ontleder)
De indeling Text is de basisindeling voor veel indelingen welke lange blokken tekst bevatten,
waaronder Markdown, fortunes, inleidend gedeelte van YAML, debian/changelog en debian/control.
Dit ondersteunt de indeling die Static Site Generators, README's en andere documentatiesystemen
gebruiken en gemeen hebben.
xml and XHMTL (vermoedelijk voldragen ontleder)
De indeling XML is een basisindeling voor veel documentatie-indelingen.
Momenteel worden DocBook DTD (zie Locale::Po4a::Docbook(3pm) voor details) en XHTML door po4a
ondersteund.
BibTex (vermoedelijk voldragen ontleder)
De BibTex-bestandsindeling wordt naast LaTex gebruikt voor het opmaken van referentielijsten
(bibliografieën).
Zie Locale::Po4a::BibTex voor details.
Docbook (vermoedelijk voldragen ontleder)
Een op XML gebaseerde opmaaktaal die semantische tags gebruikt om documenten te beschrijven.
Zie Locale::Po4a:Docbook voor meer details.
Guide XML (vermoedelijk voldragen ontleder)
Een XML-documentatieformaat. Deze module is speciaal ontwikkeld in functie van het ondersteunen en
onderhouden van vertalingen van Gentoo Linux-documentatie tot ten minste maart 2016 (gebaseerd op de
Wayback Machine). Gentoo is sindsdien overgestapt naar de DevBook XML-bestandsindeling.
Zie Locale::Po4a:Guide voor meer details.
Wml (vermoedelijk voldragen ontleder)
De Web-opmaaktaal (Web Markup Language); verwar WML niet met de WAP-spullen die op mobiele telefoons
worden gebruikt. Deze module is gebaseerd op de Xhtml-module, die zelf weer is gebaseerd op de XmL-
module.
Zie Locale::Po4a::Wml voor meer details.
Yaml (vermoedelijk voldragen ontleder)
Een strikte superset van JSON. YAML wordt vaak gebruikt als systeem- of configuratieproject. YAML
vormt de kern van Red Hat's Ansible.
Zie Locale::Po4a::Yaml voor meer details.
RubyDoc (vermoedelijk voldragen ontleder)
Het Ruby Document (RD) formaat, oorspronkelijk het standaard documentatieformaat voor Ruby en Ruby-
projecten voordat in 2002 werd overgeschakeld naar RDoc, hoewel de Japanse versie van het Ruby
Referentiehandboek blijkbaar nog steeds RD gebruikt.
Zie Locale::Po4a::RubyDoc voor meer details.
Halibut (vermoedelijk experimentele ontleder)
Een documentatieproductiesysteem, met elementen die te vergelijken zijn met TeX, debiandoc-sgml,
TeXinfo, en andere, ontwikkeld door Simon Tatham, de ontwikkelaar van PuTTY.
Zie Locale::Po4a:Halibut voor meer details.
Ini (vermoedelijk experimentele ontleder)
Configuratiebestandsindeling, populair geworden door MS-DOS.
Zie Locale::Po4a::Ini voor meer details.
texinfo (zeer erg experimentele ontleder)
Alle GNU-documentatie wordt in deze indeling geschreven (het is zelfs een vereiste om een officieel
GNU-project te worden). De ondersteuning in po4a voor Locale::Po4a::Texinfo(3pm) zit nog steeds in
zijn beginfase. Gelieve problemen en functieverzoeken te rapporteren.
Andere ondersteunde indelingen
Po4a kan ook overweg met enkele meer zeldzame of gespecialiseerde indelingen, zoals de documentatie
over compilatieopties voor de 2.4+ Linux-kernels (Locale::Po4a::KernelHelp) of de diagrammen die door
het programma dia (Locale::Po4a:Dia) geproduceerd worden. Een nieuwe indeling toevoegen is vaak erg
gemakkelijk en de belangrijkste taak bestaat erin een ontleder aan te brengen voor de beoogde
indeling. Zie Locale::Po4a::TransTractor(3pm) voor meer informatie hierover.
Niet-ondersteunde indelingen
Jammer genoeg biedt po4a nog geen ondersteuning voor verschillende documentaie-indelingen. Voor vele
zou po4a makkelijk ondersteuning kunnen bieden. Het betreft indelingen die niet enkel voor
documentatie gebruikt worden, zoals pakketbeschrijvingen (deb en rpm), vragen van
pakketinstallatiescripts, changelogs van pakketten en alle gespecialiseerde bestandsformaten welke
gebruikt worden door programma's zoals spelscenario's en wine-bronbestanden.
Het gebruik van po4a
Oorspronkelijk werd po4a gebouwd rond vier scripts, welke elk een specifieke taak vervullen.
po4a-gettextize(1) helpt bij het opstarten van vertalingen en eventueel bij het converteren van bestaande
vertaalprojecten naar po4a. po4a-updatepo(1) reflecteert de wijzigingen in de originele documentatie in
de overeenkomstige po-bestanden. po4a-translate(1) bouwt een vertaald bronbestand uit de originele
documentatie en het overeenkomstige PO-bestand. Daarnaast is er po4a-normalize(1) dat vooral nuttig is
voor het debuggen van de po4a-ontleders, omdat het een onvertaald document produceert vanuit het
origineel. Het maakt het gemakkelijker om de door het parser-proces veroorzaakte probleempjes op te
sporen.
De meeste projecten hebben enkel de functionaliteit van po4a-updatepo(1) en po4a-translate(1) nodig, maar
deze scripts bleken in het gebruik omslachtig en foutgevoelig te zijn. Indien de te vertalen documentatie
opgesplitst is in verschillende bronbestanden, is het moeilijk om de PO-bestanden up-to-date te houden en
de documentatiebestanden correct te bouwen. Als antwoord hierop wordt een alles-in-ééngereedschap
aangereikt: po4a(1). Dit gereedschap vertrekt van een configuratiebestand dat de structuur van het
vertaalproject beschrijft: de locatie van de PO-bestanden, de lijst van de te vertalen bestanden en de te
gebruiken opties, en het automatiseert dit proces volledig. Wanneer u po4a(1) uitvoert, werkt het niet
enkel de PO-bestanden bij, maar het regenereert ook de vertaalbestanden welke dit nodig hebben. Indien
alles reeds up-to-date is, verandert po4a(1) geen enkel bestand.
In de rest van dit onderdeel vindt u een overzicht over hoe de scriptinterface van po4a wordt gebruikt.
De meeste gebruikers zullen er waarschijnlijk de voorkeur aan geven het alles-in-ééngereedschap te
gebruiken, dat beschreven wordt in de documentatie van po4a(1).
Grafisch overzicht van de po4a-scripts
Het volgende schema geeft een overzicht van hoe elk po4a-script gebruikt kan worden. Hier is
hoofddocument.doc een voorbeeldnaam voor de te vertalen documentatie; XX.doc is hetzelfde document,
vertaald in taal XX, terwijl doc.XX.po de vertaalcatalogus van dat document is in taal XX. Auteurs van
documentatie zullen zich hoofdzakelijk bezighouden met hoofddocument.doc (dit kan een man-pagina zijn,
een XML-document, een asciidoc-bestand of iets dergelijks). De vertalers zullen zich hoofdzakelijk
bezighouden met het PO-bestand, terwijl de eindgebruikers uitsluitend het bestand XX.doc zullen zien.
hoofddocument.doc
|
V
+<-----<----+<-----<-----<--------+------->-------->-------+
: | | :
{vertaling} | { update van hoofddocument.doc } :
: | | :
XX.doc | V V
(facultatief) | hoofddocument.doc ->-------->------>+
: | (nieuw) |
V V | |
[po4a-gettextize] doc.XX.po -->+ | |
| (oud) | | |
| ^ V V |
| | [po4a-updatepo] |
V | | V
vertaling.pot ^ V |
| | doc.XX.po |
| | (onnauwkeurig) |
{ vertaling } | | |
| ^ V V
| | {handmatig bewerken} |
| | | |
V | V V
doc.XX.po --->---->+<---<-- doc.XX.po addendum hoofddocument.doc
(initieel) (up-to-date) (facultatief) (up-to-date)
: | | |
: V | |
+----->----->----->------> + | |
| | |
V V V
+------>-----+------<------+
|
V
[po4a-translate]
|
V
XX.doc
(up-to-date)
Dit schema is gecompliceerd, maar in de praktijk wordt enkel het rechterdeel gebruikt (waarbij
po4a-updatepo(1) en po4a-translate(1) betrokken zijn) nadat het project opgezet en geconfigureerd is.
Het linkerdeel laat zien hoe po4a-gettextize(1) kan worden gebruikt om een bestaand vertaalproject te
converteren naar de po4a-infrastructuur. Dit script gebruikt een origineel document en zijn vertaalde
tegenhanger en tracht het overeenkomstige PO-bestand te bouwen. Een dergelijke handmatige conversie is
nogal omslachtig (zie de documentatie over po4a-gettextize(1) voor meer details), maar ze moet slechts
eenmaal gebruikt worden om uw bestaande vertalingen om te zetten. Indien u geen te converteren
vertalingen heeft, kunt u dit vergeten en u concentreren op het rechterdeel van het schema.
In de rechterbovenhoek wordt de actie van de oorspronkelijke auteur afgebeeld, welke de documentatie
bijwerkt. Het middelste rechterdeel geeft de automatische acties van po4a-updatepo(1) weer. Het nieuwe
materiaal wordt geëxtraheerd en vergeleken met de bestaande vertaling. De vorige vertaling wordt gebruikt
voor de delen welke niet gewijzigd werden, terwijl de gedeeltelijk gewijzigde delen gekoppeld worden aan
de vorige vertaling met de aanduiding "fuzzy" (onnauwkeurig), hetgeen aangeeft dat de vertaling moet
bijgewerkt worden. Nieuw of grondig gewijzigd materiaal blijft onvertaald.
Vervolgens geeft het gerapporteerde handmatig bewerken de actie van de vertalers weer, welke de PO-
bestanden wijzigen om te voorzien in een vertaling voor elk origineel tekstfragment en alinea. Dit kan
gebeuren met een specifieke editor, zoals de GNOME Translation Editor, KDE's Lokalize of poedit, of met
een online lokalisatieplatform, zoals weblate of pootle. Het resultaat van de vertaling is een aantal PO-
bestanden, één per taal. Raadpleeg de gettext-documentatie voor meer details.
Het onderste deel van de afbeelding toont hoe po4a-translate(1) een vertaald brondocument creëert uit het
originele document hoofddocument.doc en de vertaalcatalogus doc.XX.po die door de vertalers bijgewerkt
werd. De structuur van het document wordt hergebruikt, terwijl de originele inhoud vervangen wordt door
de vertaalde tegenhanger. Facultatief kan een addendum gebruikt worden om aan de vertaling extra tekst
toe te voegen. Dit wordt vaak gebruikt om de naam van de vertaler toe te voegen aan het uiteindelijke
document. Zie hieronder voor details.
Zoals voordien reeds aangegeven werd, combineert het programma po4a(1) de effecten van de aparte scripts
en werkt de PO-bestanden en het vertaalde document bij in één beweging. De onderliggende logica blijft
dezelfde.
Beginnen met een nieuwe vertaling
Indien u po4a(1) gebruikt, bestaat er geen specifieke stap voor het starten van een vertaling. U moet
gewoon de talen vermelden in het configuratiebestand en de ontbrekende PO-bestanden worden automatisch
gecreëerd. Natuurlijk moet de vertaler dan voor de vertaling zorgen van alle inhoud uit uw documenten.
po4a(1) creëert ook een POT-bestand, hetgeen een PO-sjabloonbestand is. Potentiële vertalers kunnen uw
project naar een nieuwe taal vertalen door dit bestand te hernoemen en te zorgen voor de vertaling ervan
in hun taal.
Indien u verkiest om de individuele scripts apart te gebruiken, moet u po4a-gettextize(1) als volgt
gebruiken om het POT-bestand te creëren. Dit bestand kan dan gekopieerd worden naar XX.po om een nieuwe
vertaling te starten.
$ po4a-gettextize --format <indeling> --master <hoofddocument.doc> --po <vertaling.pot>
Het hoofddocument wordt als invoer gebruikt, terwijl het POT-bestand de uitvoer van dit proces is.
Wijzigingen in het originele document integreren
Het script dat daarvoor gebruikt moet worden is po4a-updatepo(1) (raadpleeg de erbij horende documentatie
voor details):
$ po4a-updatepo --format <indeling> --master <nieuw_hoofddocument.doc> --po <oud_doc.XX.po>
Het hoofddocument wordt gebruikt als invoer, terwijl het PO-bestand bijgewerkt wordt: het wordt gebruikt
als invoer en als uitvoer.
Een vertaald document genereren
Als u klaar bent met de vertaling, wilt u de vertaalde documentatie nemen en deze samen met het origineel
verdelen naar de gebruikers. Daarvoor moet u het programma po4a-translate(1) als volgt gebruiken:
$ po4a-translate --format <indeling> --master <hoofddocument.doc> --po <doc.XX.po> --localized <XX.doc>
Zowel het hoofddocument als de PO-bestanden worden als invoer gebruikt, terwijl het gelokaliseerde
bestand de uitvoer is van dit proces.
Addenda gebruiken om extra tekst toe te voegen aan vertalingen
Het toevoegen van nieuwe tekst aan de vertaling is waarschijnlijk het enige dat op de lange termijn
gemakkelijker is wanneer u bestanden handmatig vertaalt :). Dit gebeurt wanneer u een extra onderdeel
wilt toevoegen aan het vertaalde document, waarvoor in het originele document geen overeenkomstige inhoud
bestaat. Het klassieke toepassingsgebied is erkenning geven aan het vertaalteam en aangeven hoe
vertaalspecifieke problemen gemeld kunnen worden.
Met po4a moet u addendum-bestanden opgeven, die conceptueel beschouwd kunnen worden als patches die na
verwerking toegepast worden op het gelokaliseerde document. Elk addendum moet als apart bestand
aangereikt worden. De indeling ervan verschilt evenwel erg van klassieke patches. De eerste regel is een
header-regel, die het invoegpunt van het addendum definieert (met een helaas cryptische syntaxis -- zie
hieronder), terwijl de rest van het bestand woordelijk toegevoegd wordt op de aangegeven positie.
De header-regel moet beginnen met de tekst PO4A-HEADER:, gevolgd door een door puntkomma's gescheiden
lijst van I <sleutel> B <=> I <waarde> velden.
Bijvoorbeeld, de volgende header declareert een addendum dat helemaal aan het einde van de vertaling
geplaatst moet worden.
PO4A-HEADER: mode=eof
De zaken zijn complexer wanneer u de extra inhoud wilt toevoegen in het midden van het document. De
volgende header declareert bijvoorbeeld een addendum dat ingevoegd moet worden na de XML-sectie welke het
tekstfragment "Over dit document" bevat in de vertaling.
PO4A-HEADER: position=About this document; mode=after; endboundary=</section>
Wanneer po4a tracht een addendum toe te passen, zoekt het in de praktijk naar de eerste regel die
overeenkomt met het "position"-argument (dit kan een reguliere expressie zijn). Vergeet niet dat po4a
hier rekening houdt met het vertaalde document. Deze documentatie is in het Nederlands (en de originele
versie ervan in het Engels), maar uw regel zou er waarschijnlijk als volgt moeten uitzien, indien u van
plan bent een addendum toe te passen op de Franse vertaling van het document.
PO4A-HEADER: position=À propos de ce document; mode=after; endboundary=</section>
Nadat in het doeldocument de "position" gevonden werd, zoekt po4a naar de eerstvolgende regel na deze
"position" welke overeenkomt met de opgegeven "endboundary". Het addendum wordt ingevoegd net na deze
regel (omdat we een endboundary opgaven, d.w.z. een begrenzing die de huidige sectie afsluit).
Exact hetzelfde effect kan bekomen worden met de volgende header, die gelijkwaardig is:
PO4A-HEADER: position=Over dit document; mode=after; beginboundary=<section>
Hier zoekt po4a naar de eerste regel die overeenkomt met "<section"> na de regel die overeenkomt met
"Over dit document" in de vertaling en voegt het addendum toe voor die regel, omdat we een beginboundary
opgegeven hebben, d.w.z. een begrenzing welke het begin van de volgende sectie markeert. Deze header-
regel vereist dus dat het addendum geplaatst wordt na de sectie waarin "Over dit document" voorkomt, en
informeert po4a dat een sectie begint met een regel welke de tag "<section"> bevat. Dit is het equivalent
van het vorige voorbeeld, want wat u eigenlijk wilt is het addendum in te voegen na "</section"> en voor
"<section">.
U kunt de invoeging mode ook instellen op de waarde "before", met een vergelijkbare semantiek: het
combineren van "mode = before" met een "endboundary" zal het addendum juist na de overeenkomstige
begrenzing plaatsen, welke de laatst mogelijke begrenzing is voor de "position". De combinatie van "mode
= before" met een "beginboundary" zal het addendum juist voor de overeenkomstige begrenzing plaatsen,
welke de laatst mogelijke grensregel is vóór de "position".
Modus | Soort begrenzing | Gebruikte begrenzing | Invoegpunt tegenover begrenzing
========|===============|========================|=========================================
'before'| 'endboundary' | laatste voor 'position' | Juist na de geselecteerde begrenzing
'before'|'beginboundary'| laatste voor 'position' | Juist voor de geselecteerde begrenzing
'after' | 'endboundary' | eerste na 'position' | Juist na de geselecteerde begrenzing
'after' |'beginboundary'| eerste na 'position' | Juist voor de geselecteerde begrenzing
'eof' | (geen) | n.v.t. | Einde van het bestand
Aanwijzingen en kneepjes in verband met addenda
• Denk eraan dat dit reguliere expressies zijn. Indien u bijvoorbeeld het einde van een nroff-sectie
wilt opzoeken welke eindigt met de regel ".fi", moet u niet ".fi" gebruiken als endboundary, omdat
dit een overeenkomst zal opleveren met "the [fi]le", hetgeen duidelijk niet is wat u verwacht. De
juiste endboundary in dit geval is: "^\.fi$".
• Witruimte IS belangrijk in de inhoud van de "position" en de begrenzingen. En dus zijn de twee
volgende zinnen verschillend. De tweede zal slechts gevonden worden als er in het vertaalde document
voldoende nakomende spaties zijn.
PO4A-HEADER: position=Over dit document; mode=after; beginboundary=<section>
PO4A-HEADER: position=Over dit document ; mode=after; beginboundary=<section>
• Hoewel ruwweg zou kunnen aangenomen worden dat deze contextzoekfunctie werkt op elke regel van het
vertaalde document, werkt het in feite op de interne gegevensreeks van het vertaalde document. Deze
interne gegevensreeks kan een tekst zijn die een volledige alinea beslaat en meerdere regels bevat,
of kan ook enkel een XML-tag zijn. Het exacte invoegpunt van het addendum moet voor of na de interne
gegevensreeks komen en kan er niet binnenin liggen.
• Geef het argument -vv op aan po4a om te zien hoe de addenda aan de vertaling worden toegevoegd. Dit
kan ook behulpzaam zijn voor het uitvoeren van po4a in debug-modus om de exacte gegevensreeks te
bekijken wanneer het addendum niet toegevoegd wordt.
Voorbeelden van addenda
• Indien u na de volgende nroff-sectie iets wilt toevoegen:
.SH "AUTEURS"
U moet een benadering in twee stappen selecteren door mode = after in te stellen. Vervolgens moet u
de zoekopdracht beperken tot de regel na AUTEURS met de reguliere expressie voor het argument
position. Daarna moet u het begin van de volgende sectie (d.w.z. ^\.SH) laten opzoeken met de
reguliere expressie voor het argument beginboundary. Het is te zeggen:
PO4A-HEADER:mode=after;position=AUTEURS;beginboundary=\.SH
• Indien u iets wilt toevoegen vlak na een bepaalde regel (bijv. na de regel "Copyright Grote Kerel"),
gebruik dan een position die met deze regel overeenkomt, mode=after en geef een beginboundary op die
met om het even welke regel overeenkomt.
PO4A-HEADER:mode=after;position=Copyright Grote Kerel, 2004;beginboundary=^
• Indien u iets wilt toevoegen aan het einde van het document, geef dan een position op die overeenkomt
met om het even welke regel van uw document (maar enkel één regel, omdat po4a niet zal aanvaarden dat
de position niet met één enkele regel overeenkomt), en geef een endboundary op die met niets
overeenkomt. Gebruik hier geen eenvoudige tekenreeks, zoals "EOF", maar geef de voorkeur aan die
welke minder kans maken om in uw document voor te komen.
PO4A-HEADER:mode=after;position=Over dit document;beginboundary=VerzonnenPo4aBegrenzing
Een meer gedetailleerd voorbeeld
Origineel document (POD-indeling):
|=head1 NAAM
|
|dummy - een dummy-programma
|
|=head1 AUTEUR
|
|ik
Dan zal het volgende addendum ervoor zorgen dat een sectie (in het Frans) over de vertaler toegevoegd
wordt aan het eind van het bestand ("TRADUCTEUR" in het Frans betekent "VERTALER", en "moi" betekent
"ik").
|PO4A-HEADER:mode=after;position=AUTEUR;beginboundary=^=head
|
|=head1 TRADUCTEUR
|
|moi
|
Om uw addendum voor de AUTEUR te plaatsen, gebruikt u de volgende header:
PO4A-HEADER:mode=after;position=NAAM;beginboundary=^=head1
Dit werkt omdat de volgende regel die overeenkomt met de beginboundary /^=head1/ na de sectie "NAME"
(vertaald als "NAAM" in het Nederlands), die is welke de auteurs vermeldt. Dus zal het addendum tussen de
beide secties geplaatst worden. Merk op dat indien later een andere sectie toegevoegd wordt tussen de
secties NAAM en AUTEUR, po4a de addenda ten onrechte zal plaatsen voor de nieuwe sectie.
Om dit te vermijden, kunt u hetzelfde bereiken met behulp van mode=before:
PO4A-HEADER:mode=before;position=^=head1 AUTEUR
Hoe werkt dit?
Dit hoofdstuk geeft u een kort overzicht van de binnenkant van po4a, zodat u met meer zelfvertrouwen ons
kunt helpen het te onderhouden en te verbeteren. Het kan u ook helpen te verstaan waarom het niet doet
wat u verwachtte en hoe u uw problemen kunt oplossen.
De po4a-architectuur is objectgeoriënteerd. De klasse Locale::Po4a::TransTractor(3pm) is de
gemeenschappelijke voorouder van alle po4a-ontleders. Deze vreemde naam komt door het feit dat het
tegelijk belast is met de vertaling van het document en het extraheren van tekstfragmenten.
Meer formeel neemt het als invoer een te vertalen document plus een PO-bestand dat de te gebruiken
vertalingen bevat en produceert het twee aparte uitvoerbestanden: een ander PO-bestand (als resultaat van
de extractie van vertaalbare tekstfragmenten uit het invoerdocument) en een vertaald document (met
dezelfde structuur als het invoerdocument, maar waarin alle vertaalbare tekstfragmenten vervangen werden
met inhoud uit het invoer-PO-bestand). Hier volgt een grafische voorstelling ervan:
Invoerdocument --\ /---> Uitvoerdocument
\ TransTractor:: / (vertaald)
+-->-- parse() --------+
/ \
Invoer-PO --------/ \---> Uitvoer-PO
(geëxtraheerd)
Dit kleine botje vormt de kern van de hele po4a-architectuur. Indien u de invoer-PO en het
uitvoerdocument weglaat, krijgt u po4a-gettextize. Indien u de beide invoerdocumenten geeft en de
uitvoer-PO negeert, krijgt u po4a-translate. De po4a aanroept tweemaal TransTractor en aanroept msgmerge
-U tussen deze aanroepen van TransTractor in, om een totaaloplossing te bieden met één
configuratiebestand. Raadpleeg Locale::Po4a::TransTractor(3pm) voor meer details.
Openbronprojecten die po4a gebruiken
Hier volgt een zeer gedeeltelijke lijst met projecten die po4a in productie gebruiken voor hun
documentatie. Indien u wenst dat uw project wordt toegevoegd aan de lijst, stuur dan gewoon een e-mail
(of een Merge Request).
• adduser (man): gereedschap voor het beheer van gebruikers en groepen.
• apt (man, docbook): pakketbeheerder in Debian.
• aptitude (docbook, svg): terminalgeoriënteerd pakketbeheerhulpmiddel voor Debian
• F-Droid website <https://gitlab.com/fdroid/fdroid-website> (markdown): installeerbare catalogus van
FOSS (Free and Open Source Software - Vrije en openbronsoftware) toepassingssoftware voor het
Android-platform.
• git <https://github.com/jnavila/git-manpages-l10n> (asciidoc): gedistribueerd versiebeheersysteem
voor het volgen van wijzigingen in de broncode.
• Linux man-pagina's <https://salsa.debian.org/manpages-l10n-team/manpages-l10n> (man)
Dit project voorziet in een infrastructuur voor het vertalen van veel man-pagina's naar verschillende
talen, klaar om geïntegreerd te worden in verschillende belangrijke distributies (Arch Linux, Debian
en derivativen, Fedora).
• Stellarium <https://github.com/Stellarium/stellarium> (HTML): een vrij openbronplanetarium voor uw
computer. po4a wordt gebruikt om de beschrijving van de lucht en de hemellichamen in verschillende
culturen, te vertalen.
• Ander uit te zoeken item: <https://gitlab.com/fdroid/fdroid-website/>
<https://github.com/fsfe/reuse-docs/pull/61>
FAQ
Hoe spreekt men po4a uit?
Zelf spreek ik het uit als pouah <https://en.wiktionary.org/wiki/pouah>, wat een Franse klanknabootsing
is die men gebruikt voor bah :) Misschien heb ik een vreemd gevoel voor humor :)
Hoe zit het met de andere vertaalhulpmiddelen voor documentatie die gebruik maken van gettext?
Er zijn er een paar. Hier is een mogelijk onvolledige lijst, en er verschijnen meer hulpmiddelen aan de
horizon.
poxml
Dit gereedschap werd ontwikkeld door mensen van KDE om DocBook XML te verwerken. Voor zover ik weet
was dit het eerste programma dat te vertalen tekstfragmenten uit documentatie extraheerde naar PO-
bestanden en deze na vertaling terug injecteerde.
Het kan enkel XML verwerken, en enkel een specifieke DTD. Ik ben erg ongelukkig met de verwerking van
lijsten welke terechtkomen in één grote msgid. Wanneer de lijst groot wordt, is het moeilijker die
brok door te slikken.
po-debiandoc
Dit door Denis Barbier gemaakt programma is een soort voorloper van de SGML-module van po4a, waardoor
het min of meer achterhaald werd. Zoals de naam het zegt, verwerkt het enkel de DebianDoc DTD,
hetgeen min of meer een achterhaalde DTD is.
xml2po.py
Wordt gebruikt door het GIMP-documentatieteam sinds 2004. Het werkt redelijk goed, zij het, zoals de
naam al doet vermoeden, alleen met XML-bestanden, en het heeft speciaal geconfigureerde makefiles
nodig.
Sphinx
Ook het documentatieproject van Sphinx maakt veelvuldig gebruik van gettext om zijn vertalingen te
beheren. Helaas werkt dit hulpmiddel slechts voor enkele tekstformaten, voor rest en voor markdown,
hoewel het misschien wel het enige hulpmiddel is dat dit beheren van het hele vertaalproces op zich
neemt.
De belangrijkste voordelen van po4a tegenover hen zijn het gemak waarmee extra inhoud toegevoegd kan
worden (wat bij deze andere hulpmiddelen nog moeilijker is) en de mogelijkheid een gettextize-procedure
uit te voeren.
SAMENVATTING van de voordelen van een op gettext gebaseerde benadering
• De vertalingen worden niet samen met het origineel opgeslagen, wat het mogelijk maakt na te gaan of
vertalingen verouderd beginnen te raken.
• De vertalingen worden in aparte bestanden opgeslagen, wat interferentie tussen vertalers van
verschillende talen voorkomt, zowel wanneer deze hun patch indienen als bij de keuze van de
tekstcodering van de bestanden.
• Intern is het gebaseerd op gettext (maar po4a biedt een heel eenvoudige interface, zodat u de interne
werking niet moet kennen om het te gebruiken). Op die manier moeten we het wiel niet terug uitvinden,
en omdat dit gereedschap zo ruim gebruikt wordt, mogen we aannemen dat het min of meer vrij van fouten
is.
• Voor de eindgebruiker verandert er niets (behalve het feit dat vertalingen hopelijk beter onderhouden
zullen worden). Het resulterende documentatiebestand dat verspreid wordt, is exact hetzelfde.
• Vertalers moeten geen nieuwe bestandsyntaxis leren en hun favoriete editor voor PO-bestanden (zoals de
PO-modus in Emacs, Lokalize of Gtranslator) voldoet perfect.
• gettext biedt een eenvoudige manier om statistieken te bekomen over het gepresteerde werk, over wat
nazicht en een update nodig heeft en over wat er nog moet gebeuren. Enkele voorbeelden zijn te vinden
op deze adressen:
- https://docs.kde.org/stable5/en/kdesdk/lokalize/project-view.html
- http://www.debian.org/intl/l10n/
Maar niet alles is rozengeur en deze aanpak heeft ook enkele nadelen waarmee we moeten omgaan.
• Addenda zijn… vreemd op het eerste gezicht.
• Het is niet mogelijk om de vertaalde tekst naar uw smaak aan te passen, zoals hier een paragraaf
opsplitsen en er daar twee andere samenvoegen. Maar in zekere zin moet het hoe dan ook als een bug
gemeld worden, wanneer er een probleem is met het origineel.
• Zelfs met een gemakkelijke interface blijft het een nieuw gereedschap dat mensen moeten leren
gebruiken.
Een van mijn dromen is om po4a op een of andere manier te integreren in Gtranslator of Lokalize.
Wanneer een documentatiebestand geopend wordt, zouden de tekstfragmenten automatisch geëxtraheerd
worden en een vertaald bestand + po-bestand zouden naar schijf geschreven worden. Indien we erin zouden
slagen een MS Word(TM)-module te ontwikkelen (of minstens een RTF-module), zouden zelfs professionele
vertalers er gebruik van maken.
ZIE OOK
• De documentatie over het alles-in-één gereedschap dat u zou moeten gebruiken: L <po4a (1)>.
• De documentatie van de individuele po4a-scripts: po4a-gettextize(1), po4a-updatepo(1),
po4a-translate(1), po4a-normalize(1).
• De extra ondersteunende scripts: msguntypot(1), po4a-display-man(1), po4a-display-pod(1).
• De ontleders (parsers) voor elke indeling, in het bijzonder om te zien welke opties voor elke van hen
mogelijk zijn: Locale::Po4a::AsciiDoc(3pm) Locale::Po4a::Dia(3pm), Locale::Po4a::Guide(3pm),
Locale::Po4a::Ini(3pm), Locale::Po4a::KernelHelp(3pm), Locale::Po4a::Man(3pm),
Locale::Po4a::RubyDoc(3pm), Locale::Po4a::Texinfo(3pm), Locale::Po4a::Text(3pm),
Locale::Po4a::Xhtml(3pm), Locale::Po4a::Yaml(3pm), Locale::Po4a::BibTeX(3pm),
Locale::Po4a::Docbook(3pm), Locale::Po4a::Halibut(3pm), Locale::Po4a::LaTeX(3pm),
Locale::Po4a::Pod(3pm), Locale::Po4a::Sgml(3pm), Locale::Po4a::TeX(3pm), Locale::Po4a::Wml(3pm),
Locale::Po4a::Xml(3pm).
• De implementatie van de basisinfrastructuur:: Locale::Po4a::TransTractor(3pm) (in het bijzonder van
belang om de organisatie van de code te begrijpen), Locale::Po4a::Chooser(3pm),
Locale::Po4a::Po(3pm), Locale::Po4a::Common(3pm). Bekijk ook het bestand CONTRIBUTING.md in de
broncodeboom.
AUTEURS
Denis Barbier <barbier,linuxfr.org>
Martin Quinson (mquinson#debian.org)
Po4a-hulpmiddelen 2023-01-03 PO4A(7)