Provided by: manpages-pl_4.13-4_all bug

NAZWA
       fdisk - obsługa dyskowej tablicy partycji


SKŁADNIA
       fdisk [opcje] urządzenie

       fdisk -l [urządzenie...]


OPIS
       fdisk to obsługiwany z pomocą okien dialogowych program do tworzenia i zmieniania tablicy partycji dysku
       twardego. Obsługuje tablice partycji typu GPT, MBR, Sun, SGI i BSD.

       Urządzenia blokowe mogą być podzielone na jeden lub więcej logicznych dysków zwanych partycjami. Podział
       ten jest zapisany w tablicy partycji znajdującej się zwykle w sektorze 0 dysku (w świecie BSD mówi się o
       tzw. plastrach dyskowych "disk slice" i etykietach dysku "disklabel").

       Partycjonowanie przestrzega domyślnie limitów wejścia/wyjścia urządzenia (topologii). fdisk jest w stanie
       zoptymalizować schemat dysku do 4-kilobajtowego rozmiaru sektora oraz używa wyrównania przesunięcia na
       współczesnych dyskach korzystających z MBR i GPT. Zawsze powinno się korzystać z ustawień domyślnych
       fdiska, ponieważ domyślne wartości (np. początkowego i końcowego sektora partycji) i rozmiary partycji
       podane w notacji +/-rozmiar{M,G,...} są zawsze wyrównywane zgodnie z właściwościami urządzenia.

       Adresowanie cylinder-głowica-sektor (ang. Cylinder-Head-Sector - CHS) jest przestarzałe i nie jest
       domyślnie stosowane. Nie należy korzystać ze starych artykułów i rekomendacji z poleceniem fdisk -S <n>
       -H <n> do napędów SSD lub urządzeń z sektorami 4K.

       Bogaty interfejs do wyświetlania schematów dysków dla skryptów zapewnia partx(8), fdisk jest przeznaczony
       raczej dla ludzi. Kompatybilność wsteczna w wyjściu fdisk nie jest gwarantowana. Wejście (polecenia)
       powinny pozostać wstecznie kompatybilne.


OPCJE
       -b, --sector-size rozmiar-sektora
           Określa rozmiar sektora dysku. Możliwe wartości są następujące: 512, 1024, 2048 i 4096. (Ostatnie
           jądra znają rozmiar sektora. Proszę używać tej opcji tylko dla starych jąder lub w celu nadpisania
           wartości podanej przez jądro). Od util-linux-2.17 fdisk rozróżnia logiczny i fizyczny rozmiar
           sektora. Ta opcja zmienia obie wartości rozmiarów sektora na rozmiar-sektora.

       -B, --protect-boot
           Nie zamazuje początku pierwszego sektora dysku przy tworzeniu nowej etykiety dysku. Ta funkcja jest
           obsługiwana w przypadku GPT i MBR.

       -c, --compatibility[=tryb]
           Określa tryb kompatybilności, dos lub nondos. Domyślnym trybem jest niedosowy. Aby zachować
           kompatybilność wsteczną, możliwe jest użycie tej opcji bez argumentu tryb - używana jest wówczas
           wartość domyślna. Proszę zauważyć, że opcjonalny argument tryb nie może być oddzielony od opcji -c
           spacją, poprawną formą jest np. -c=dos.

       -h, --help
           Wyświetla pomoc i kończy pracę

       -L, --color[=kiedy]
           Koloryzuje wynik. Opcjonalnym argumentem kiedy może być auto, never (nigdy) lub always (zawsze). Gdy
           nie poda się argumentu kiedy, domyślnym ustawieniem jest auto. Kolory mogą być wyłączone, aktualne
           wbudowane ustawienie domyślne pokaże opcja --help. Zob. również rozdział KOLORY.

       -l, --list
           Wypisuje tablice partycji dla podanych urządzeń i kończy działanie.

           Jeżeli nie podano żadnych urządzeń, to używane są urządzenia wymienione w pliku /proc/partitions (o
           ile taki plik istnieje). Urządzenia są zawsze wypisywane w kolejności w jakiej podano je w wierszu
           poleceń lub w kolejności jądra z pliku /proc/partitions.

       -x, --list-details
           Jak --list, ale bardziej szczegółowo.

       --lock[=tryb]
           Używa blokady na wyłączność BSD do urządzeń i plików na których działa. Opcjonalnym argumentem tryb
           może być yes, no (albo 1 lub 0) lub też nonblock. Jeśli nie poda się trybu, domyślną wartością jest
           yes. Opcja ta przesłania zmienną środowiskową $LOCK_BLOCK_DEVICE. Choć domyślnie nie jest używana
           żadna blokada, zaleca się jej użycie aby uniknąć kolizji z udevd i innymi narzędziami.

       -n, --noauto-pt
           Nie tworzy automatycznie domyślnej tablicy partycji na pustym urządzeniu. Tablica partycji musi być
           utworzona wprost przez użytkownika (poleceniami takimi jak "o", "g" itp.).

       -o, --output lista
           Określa wypisywane kolumny. Ich listę można poznać podając opcję --help.

           Domyślna listę kolumn można rozszerzyć, jeśli listę poda się w formacie +lista (np. -o +UUID).

       -s, --getsz
           Wyświetla rozmiar jako 512-bajtowe sektory każdego podanego urządzenia blokowego. Ta opcja jest
           PRZESTARZAŁA na korzyść blockdev(8).

       -t, --type typ
           Włącza obsługę etykiet dysku wyłącznie podanego typu, wyłączając obsługę pozostałych typów.

       -u, --units[=jednostka]
           Podczas wypisywania tablic partycji pokazuje rozmiary w sectors (sektorach) lub w cylinders
           (cylindrach). Domyślnie używane są sektory. Ze względu na kompatybilność wsteczną, możliwe jest
           użycie tej opcji bez argumentu jednostki - używana jest wówczas wartość domyślna. Proszę zauważyć, że
           opcjonalny argument jednostka nie może być oddzielony od opcji -u spacją, poprawną formą jest np.
           "-u=cylinders".

       -C, --cylinders liczba
           Określa liczbę cylindrów dysku. Prawdopodobnie nie ma osoby, która miałaby powód aby używać tej
           opcji.

       -H, --heads liczba
           Określa liczbę głowic dysku (oczywiście nie ich fizyczną liczbę, lecz liczbę używaną do tablic
           partycji). Rozsądnymi wartościami są 255 i 16.

       -S, --sectors liczba
           Określa liczbę sektorów dysku na ścieżkę (oczywiście nie ich fizyczną liczbę, lecz liczbę używaną do
           tablic partycji). Rozsądną wartością jest 63.

       -w, --wipe kiedy
           Usuwa sygnatury systemu plików, tablicy partycji i RAID aby zapobiec ewentualnym kolizjom. Argument
           kiedy może przyjąć wartość auto, never lub always. Gdy nie poda się tej opcji, domyślnie stosowane
           jest ustawienie auto, które usuwa sygnatury tylko w trybie interaktywnym. W każdym przypadku wykryte
           sygnatury skutkują wypisaniem ostrzeżenia przed utworzeniem nowej tablicy partycji. Zob. też
           polecenie wipefs(8).

       -W, --wipe-partitions kiedy
           Usuwa sygnatury systemu plików, tablicy partycji i RAID z nowo tworzonych partycji, aby zapobiec
           ewentualnym kolizjom. Argument kiedy może przyjąć wartość auto, never lub always. Gdy nie poda się
           tej opcji, domyślnie stosowane jest ustawienie auto, które usuwa sygnatury tylko w trybie
           interaktywnym i po potwierdzeniu przez użytkownika. W każdym przypadku wykryte sygnatury skutkują
           wypisaniem ostrzeżenia przed utworzeniem nowej tablicy partycji. Zob. też polecenie wipefs(8).

       -V, --version
           Wyświetla informacje o wersji i kończy działanie.


URZĄDZENIA
       Urządzenie jest to z reguły /dev/sda, /dev/sdb itp. Nazwy urządzeń odnoszą się do całego dysku. Stare
       systemy bez libata (biblioteki używanej wewnątrz jądra Linux do obsługi kontrolerów i urządzeń ATA)
       rozróżniają dyski IDE i SCSI. W takich przypadkach nazwami urządzeń będą /dev/hd* (IDE) lub /dev/sd*
       (SCSI).

       Partycja to nazwa urządzenia, za którą następuje numer partycji. Na przykład, /dev/sda1 jest pierwszą
       partycją pierwszego dysku twardego w systemie. Proszę również zapoznać się z dokumentacją jądra Linux
       (plik Documentation/admin-guide/devices.txt).


ROZMIARY
       Okno "ostatni sektor" ("last sector") akceptuje podanie rozmiaru partycji za pomocą liczby sektorów albo
       w notacji +/-rozmiar{K,B,M,G,...}.

       Jeśli rozmiar poprzedzi się plusem "+", to jest on interpretowany jako liczony w odniesieniu do
       pierwszego sektora partycji. Jeśli przedrostkiem będzie minus "-", to jest on interpretowany w
       odniesieniu do ostatniego dostępnego sektora partycji.

       Gdy poda się rozmiar w bajtach; po liczbie tej mogą występować przyrostki oznaczające wielokrotność:
       KiB=1024, MiB=1024*1024 itd. dla GiB, TiB, PiB, EiB, ZiB i YiB. Cząstka "iB" jest opcjonalna, tzn. "K" ma
       to samo znaczenie co "KiB".

       Rozmiary relatywne są zawsze wyrównywane zgodnie z limitami wejścia/wyjścia danego urządzenia. Zaleca się
       stosowanie notacji +/-rozmiar{K,B,M,G,...}.

       W celu kompatybilności wstecznej fdisk przyjmuje również przyrostki KB=1000, MB=1000*1000 itd. dla GB,
       TB, PB, EB, ZB i YB. Te przyrostki utworzone w oparciu o notację 10^N są przestarzałe.


PLIKI SKRYPTÓW
       fdisk pozwala na odczytanie (poleceniem "I") skryptów kompatybilnych z sfdisk(8). Skrypt jest następnie
       stosowany do tablicy partycji przechowywanej w pamięci, a później istnieje możliwość modyfikacji jej
       przed ostatecznym zapisaniem na dysk.

       Działa to również w drugą stronę, ponieważ poleceniem "O" można zapisać aktualny schemat dysku
       przechowywany w pamięci do skryptu.

       Pliki skryptów są kompatybilne pomiędzy cfdisk(8), sfdisk(8), fdisk i pozostałymi programami libfdisk.
       Więcej szczegółów w podręczniku sfdisk(8).


ETYKIETY DYSKU
       GPT (GUID Partition Table)
           GPT to nowoczesny standard opisujący schemat tablicy partycji. GTP używa 64-bitowe logicznych adresów
           bloków, sum kontrolnych, UUID-ów i nazw dla partycji. Nie ma ograniczeń w liczbie partycji (choć
           narzędzia partycjonujące zwykle ograniczają tę liczbę do 128).

           Proszę zauważyć, że w specyfikacji GPT pierwszy sektor jest wciąż przeznaczony na ochronne MBR. Unika
           się w ten sposób błędne rozpoznanie i zamazanie dysków GPT przez narzędzia partycjonujące znające
           tylko MBR.

           GPT jest zawsze lepszym wyborem niż MBR, szczególnie na nowoczesnym sprzęcie korzystającym z UEFI.

       Typu DOS-owego (MBR)
           Tablica partycji typu DOS może opisać nieograniczoną liczbę partycji. W sektorze 0 jest miejsce na
           opis 4 partycji (zwanych podstawowymi — `primary'). Jedna z nich może być partycją rozszerzoną; jest
           ona jakby pudełkiem zawierającym partycje logiczne, których deskryptory można znaleźć w wiązanej
           liście sektorów, z których każdy poprzedza odpowiadającą partycję logiczną. Cztery podstawowe
           partycje, niezależnie od tego czy są obecne, czy nie, otrzymują numery od 1 do 4. Numery partycji
           logicznych zaczynają się od 5.

           W tablicy partycji typu DOS początkowe przesunięcie ("offset") i rozmiar każdej partycji
           przechowywany jest na dwa sposoby: jako bezwzględna liczba sektorów (zapisywana na 32 bitach) i jako
           trójka Cylindry/Głowice/Sektory (Cylinders/Heads/Sectors) (zapisywana na 10+8+6 bitach). Pierwszy
           zapis jest w porządku - przy 512-bajtowych sektorach będzie działał aż do 2 TB. W przypadku drugiego
           zapisu występują dwa małe problemy. Przede wszystkim pola C/H/S mogą być wypełnione tylko wtedy, gdy
           znana jest liczba głowic oraz liczba sektorów na ścieżce. Po drugie, nawet jeżeli te liczby są znane,
           to te 24 bity, które są dostępne, nie wystarczają. DOS używa tylko C/H/S, Windows — obu, a Linux
           nigdy nie używa C/H/S. Adresowanie C/H/S jest przestarzałe i może w przyszłości nie być obsługiwane
           przez którąś z wersji fdisk.

           Proszę zapoznać się z rozdziałem o trybie DOS-owym, aby utworzyć partycje kompatybilne z DOS-em.
           Domyślnie, fdisk nie troszczy się o granice cylindrów.

       Typu BSD/Sun
           Etykieta dysku typu BSD/Sun może opisywać 8 partycji, z których trzecia powinna być specjalną
           partycją oznaczającą cały dysk. Partycji, która używa swojego pierwszego sektora (jak na przykład
           partycja wymiany) nie należy umieszczać w cylindrze 0, ponieważ zniszczy to etykietę dysku. Proszę
           zauważyć, że etykieta BSD jest zwykle zagnieżdżona w partycji DOS.

       Typu IRIX/SGI
           Etykieta dysku IRIX/SGI może opisywać 16 partycji, z których jedenasta powinna być partycją całego
           "woluminu", natomiast dziewiąta powinna być tzw. "nagłówkiem woluminu". Nagłówek woluminu także
           pokrywa całą tablicę partycji, tzn. zaczyna się w bloku zerowym i domyślnie ciągnie się przez pięć
           cylindrów. Pozostałe miejsce w nagłówku woluminu może być użyte przez wpisy głównych katalogów. Żadna
           partycja nie może nachodzić na nagłówek woluminu. Także, nie należy zmieniać typu nagłówka woluminu,
           ani tworzyć na nim systemu plików, ponieważ spowoduje to utratę tablicy partycji. Proszę używać tego
           typu etykiety dysku tylko podczas pracy z Linuksem na komputerach IRIX/SGI lub podczas pracy z
           dyskami IRIX/SGI pod Linuksem.

           Gdy zaktualizowano tablicę partycji, to przed wyjściem wykonywane jest sync() i ioctl(BLKRRPART)
           (ponowne odczytanie tablicy partycji z dysku).


OSTRZEŻENIE TRYBU DOS i DOS 6.x
       Cały ten rozdział jest nieaktualny. W żadnym ze współczesnych systemów operacyjnych nie ma potrzeby
       martwić się takimi rzeczami jak geometria czy cylindry. Jeśli naprawdę konieczne jest stosowanie
       partycjonowanie kompatybilnego z DOS-em konieczne jest włączenie trybu DOS i cylindrów jako jednostek za
       pomocą opcji wiersza poleceń "-c=dos -u=cylinders".

       Komenda FORMAT z DOS 6.x szuka informacji w pierwszym sektorze obszaru danych partycji i traktuje je jako
       godniejsze zaufania niż informacje z tablicy partycji. Dosowy FORMAT oczekuje od dosowego FDISK-a, że ten
       wyczyści pierwsze 512 bajtów obszarów danych przy każdej zmianie rozmiarów. Dosowy FORMAT zajrzy do tych
       dodatkowych danych nawet z flagą /U -- uważamy to za błąd tych programów.

       Tak więc używając programu cfdisk lub fdisk do zmiany rozmiaru partycji dosowej, należy też użyć dd(1) do
       wyzerowania pierwszych 512 bajtów tej partycji przed użyciem dosowego FORMAT. Na przykład, po utworzeniu
       dosowej partycji /dev/sda1 programem fdisk (po wyjściu z fdisk i przeładowaniu Linuksa, dzięki czemu
       informacje o tablicy partycji będą poprawne), powinno się wykonać polecenie dd if=/dev/zero of=/dev/hda1
       bs=512 count=1, które zeruje pierwszych 512 bajtów partycji.

       fdisk zwykle automatycznie uzyska informacje o geometrii dysku. Niekoniecznie musi to być fizyczna
       geometria dysku (co więcej, nowoczesne dyski w rzeczywistości nie mają czegoś takiego jak fizyczna
       geometria, a w każdym razie nie mają niczego, co mogłoby być opisane w prostej postaci
       cylindry/głowice/sektory), lecz geometria, której używa MS-DOS dla tablicy partycji.

       Zazwyczaj wszystko idzie dobrze i nie ma żadnych problemów, jeżeli Linux jest jedynym systemem na dysku.
       Jednakże, jeśli dysk będzie dzielony z innymi systemami operacyjnymi, to dobrym pomysłem jest utworzenie
       co najmniej jednej partycji fdiskiem pochodzącym z innego systemu operacyjnego. Linux, podczas
       uruchamiania, przegląda tablicę partycji i stara się wywnioskować, jaka (fałszywa) geometria dysku jest
       wymagana, żeby mógł dobrze współpracować z innymi systemami.

       Gdy wypisywana jest tablica partycji, w trybie DOS dokonywane jest sprawdzenie spójności wpisów tablicy.
       Sprawdzane jest, czy fizyczne i logiczne punkty startowe i końcowe są takie same, oraz czy partycja
       rozpoczyna się i kończy w granicach cylindrów (poza pierwszą partycją).

       Niektóre wersje MS-DOS tworzą pierwszą partycję, która nie rozpoczyna się na granicy cylindra, lecz na 2
       sektorze pierwszego cylindra. Partycje rozpoczynające się na cylindrze 1 nie mogą rozpoczynać się na
       granicy cylindra, lecz raczej nie powinno to sprawiać problemów, chyba że używany jest OS/2.

       Dla najlepszych wyników, zawsze powinno się używać fdiska specyficznego dla danego systemowi
       operacyjnemu. Na przykład, partycje dosowe powinno się tworzyć dosowym FDISK-iem, a linuksowe —
       linuksowym fdiskiem lub cfdisk(8)iem.


KOLORY
       Jawne kolorowanie można wyłączyć za pomocą pustego pliku /etc/terminal-colors.d/fdisk.disable.

       Więcej informacji o konfiguracji kolorów zawiera podręcznik terminal-colors.d(5). Logiczne nazwy kolorów
       obsługiwane przez fdisk to:

       header
           Nagłówek wyjściowych tablic/tabel.

       help-title
           Tytuły sekcji pomocy.

       warn
           Ostrzeżenia.

       welcome
           Powitania.


ŚRODOWISKO
       FDISK_DEBUG=all
           włącza wyjście debugowania fdisk.

       LIBFDISK_DEBUG=all
           włącza wyjście debugowania libfdisk.

       LIBBLKID_DEBUG=all
           włącza wyjście debugowania libblkid.

       LIBSMARTCOLS_DEBUG=all
           włącza wyjście debugowania libsmartcols.

       LIBSMARTCOLS_DEBUG_PADDING=on
           używa widocznych znaków wypełniających.

       LOCK_BLOCK_DEVICE=<tryb>
           używa blokowania na wyłączność BSD. Tryb to "1" lub "0". Więcej informacji w opisie opcji --lock.


AUTORZY
       Karel Zak <kzak@redhat.com>, Davidlohr Bueso <dave@gnu.org>

       Oryginalną wersję napisali Andries E. Brouwer, A. V. Le Blanc i inni.


ZOBACZ TAKŻE
       cfdisk(8), mkfs(8), partx(8), sfdisk(8)


ZGŁASZANIE BŁĘDÓW
       Raporty o błędach proszę zgłaszać pod adresem https://github.com/karelzak/util-linux/issues.


DOSTĘPNOŚĆ
       Polecenie fdisk jest częścią pakietu util-linux i można je pobrać ze strony Linux Kernel Archive
       <https://www.kernel.org/pub/linux/utils/util-linux/>.


T◈UMACZENIE
       Autorami polskiego tłumaczenia niniejszej strony podręcznika są: Przemek Borys <pborys@dione.ids.pl>,
       Robert Luberda <robert@debian.org> i Michał Kułach <michal.kulach@gmail.com>

       Niniejsze tłumaczenie jest wolną dokumentacją. Bliższe informacje o warunkach licencji można uzyskać
       zapoznając się z GNU General Public License w wersji 3 lub nowszej. Nie przyjmuje się ŻADNEJ
       ODPOWIEDZIALNOŚCI.

       Błędy w tłumaczeniu strony podręcznika prosimy zgłaszać na adres listy dyskusyjnej manpages-pl-
       list@lists.sourceforge.net.

util-linux 2.37.3                              24 stycznia 2022 r.                                      FDISK(8)